Białe muszki to owady z rzędu pluskwiaków (Hemiptera) należące do rodziny mączlików (Aleyrodidae). Uznaje się je za poważnego szkodnika wobec wielu upraw, ponieważ powodują znaczne szkody i straty w plonach. Czerpią one żer, wysysając sok z roślin-żywicieli. Są polifagami: żerują na różnorakich roślinach, stwarzając tym samym zagrożenie dla większości upraw; źródłem i zapasem substancji odżywczych są dla nich też rośliny dziko rosnące i chwasty.
Charakterystyczną białą barwę owady te zawdzięczają warstwie białej mączki pokrywającej u nich zarówno korpus, jak i obie pary skrzydeł.
Dwoma gatunkami białych muszek zagrażającymi licznym uprawom są mączliki ostroskrzydły (Bemisia tabaci) i szklarniowy (Trialeurodes vaporariorum). Podstawową cechą morfologiczną pozwalającą odróżniać jedne od drugich jest położenie skrzydeł: u B. tabaci łączą się one z korpusem, natomiast u T. vaporariorum układają się równolegle do zajmowanego liścia; ponadto poczwarki i dorosłe osobniki T. vaporariorum mają na sobie z reguły większą ilość woskowatej mączki niż B. tabaci.
Cykl biologiczny
Pełny cykl rozwojowy białej muszki trwa od piętnastu do czterdziestu dni. Czas jego trwania zależy od panujących w otoczeniu warunków, a w szczególności od temperatury: jaja przeobrażają się w dorosłe osobniki szybciej, gdy temperatura jest wyższa.
Białe muszki zazwyczaj składają jaja na spodniej stronie liści; te do nich przylegają za sprawą szypułki. Z jaj wykluwają się larwy lub nimfy, w swej pierwszej fazie rozwoju na tyle ruchliwe, by przemieszczać się po powierzchni liścia w poszukiwaniu miejsca odpowiedniego do wkłucia stylusa i przystąpienia do żerowania na bogatym w cukry soku z łyka. Następnie, zanim w ostatniej fazie rozwoju wykształci się dorosły osobnik, nimfy przechodzą przez kilka kolejnych stadiów, podczas których nie zmieniają położenia, w dalszym ciągu żywiąc się rośliną. Z jaj niezapłodnionych wykluwają się samce, a z zapłodnionych samice.
Szkody
Szkód bezpośrednich rośliny doznają na skutek żerowania białych muszek: wsysanie soku pozostawia odbarwione plamy na częściach liścia, gdzie ma to miejsce. Ponadto wsysaniu soku towarzyszy uwalnianie do łyka toksycznych substancji, rozprzestrzeniających się później w roślinie. To wytrąca roślinę z równowagi metabolicznej i prowadzi do ogólnego osłabienia, chlorozy oraz zmian w kwiatach i owocach.
Dochodzą do tego szkody pośrednie: wydzielane przez nimfy melasy umożliwiają formowanie się na liściach grzybom – na przykład sadzakowym (Capnodium sp.). Grzyby te oddziałują niczym ekran, redukując zdolność rośliny do fotosyntezy.
Jednakże najpoważniejsze szkody powodowane przez białe muszki wiążą się z przenoszeniem wirusów – w tym wirusa żółtej kędzierzawości liści pomidora (TYLCV), kriniwirusa chlorozy pomidora (ToCV) i wirusa żółtej mozaiki pomidora (TYMV).
Ochrona biologiczna
W roli środków ochrony przed białymi muszkami wykorzystuje się szereg entomofagicznych owadów i pasożytów, a także wybrane entomopatogeniczne grzyby.
Większość zaprzęganych do tej walki drapieżników żeruje na jajach i nimfach białych muszek. Do kategorii tej zalicza się chrząszcz Delphastus catalinae. Skuteczną ochronę biologiczną przed owymi szkodnikami zapewniają również larwy złotookowatych (Chrysopidae) oraz niektóre pluskwy domowe.
Niewielkie osy z rodziny Aphelinidae są pasożytami w stosunku do larw białych muszek: składają przy nich swe jaja i rozwijają się, żerując na tym właśnie żywicielu. To najpowszechniej wykorzystywane osy pasożytnicze, wykazujące specjalizację pokarmową względem szkodników stanowiących ich żer. Zwalczenie szkodnika następuje w tym przypadku prędzej, aczkolwiek specjalizacja czyni je bezużytecznymi w kontekście innych roślinożernych owadów.
Alternatywnym rozwiązaniem jest zaprzęganie do walki grzybów entomopatogenicznych. Te zarażają białe muszki, rosną w ich wnętrzu i koniec końców doprowadzają do śmierci owada. Ze zwłok wydobywają się potem nowe spory, zarażające kolejne osobniki. Za przykład posłużyć może tu grzyb Verticillium lecanii.
Uprawowe środki ochrony
Jednym z głównych celów ochrony przed białymi muszkami jest zapobieganie zarażaniu upraw potencjalnie przenoszonymi przez owady wirusami.
Z tego powodu trzeba usuwać wszelkie znajdujące się w pobliżu upraw chwasty i pozostałości innych roślin, bowiem mogą one służyć białym muszkom za siedlisko. Poza tym do rozprzestrzenienia wirusa łatwo może dojść w razie przedostania się na uprawę białych muszek, które uprzednio żerowały na zarażonych wirusem chwastach. Zakażaniu pasożytami skutecznie przeciwdziała też stosowanie barier ochronnych, takich jak siatki czy osłony.
Środki fitosanitarne
TCelem stosowania środków fitosanitarnych jest zapewnianie roślinom maksymalnej ochrony w najwcześniejszych fazach uprawy, mające zapobiec zadomowieniu się w niej białych muszek. To właśnie wtedy wirusowa infekcja powoduje największe szkody, rozprzestrzeniając się w roślinie; wszystkie objawy uwidaczniają się zaś dopiero na etapie kwitnienia i owocowania. Z tego względu środkami owadobójczymi traktuje się już nasiona niektórych upraw. Te działają systematycznie od samego początku wzrostu siewki, i nie przestają chronić jej na przestrzeni kilku dalszych tygodni.
W późniejszych fazach na liście stosować można takie insektycydy jak CANNACURE dopilnowujące utrzymania ochrony przez możliwie jak najdłuższy czas. Należy mieć na uwadze fakt, iż stosowanie niesystematycznych pokarmowych środków owadobójczych jest zwykle nieskuteczne w walce z białymi muszkami w stadium larwalnym, jako że wiele larw jest na wpadnięcie w taką pułapkę nie dość ruchliwymi. Insektycydy oddziałujące fizycznie – a takim jest CANNACURE – stanowią dobry wybór także na potrzeby zwalczania stadium larwalnego.
